Do Kulturalni na spotkanie w piątek 22 listopada socjologowie z Uniwersytetu Gdańskiego, dr Karolina Ciechorska-Kulesza i dr Krzysztof Stachura zaprosili mieszkańców Gminy, aby zaprezentować wyniki badań przebiegających w ramach projektu ,, Tradycja dla rozwoju. W poszukiwaniu pomorskich kultur regionalnych.” Po obszernym wprowadzeniu mającym charakter wykładu ze wstępu do socjologii i antropologii dokonanym przez dra Stachurę, poproszono o zabranie głosu specjalizującą się w zakresie dialektologi i kultury Kociewia prof. Marię Pająkowską-Kensik. Oba wystąpienia miały charakter akademicki, przy czym prowadzone były w sposób niezwykle interesujący i dowcipny.
Temat spotkania ,,Czarna Woda – wczoraj , dziś i jutro” stał się przyczynkiem do rozważań o naturze przemian cywilizacyjnych w kontekscie historycznym, tożsamościowym i językowym zachodzących w naszej przestrzeni lokalnej. W dyskusji udział wzięli m.in. panowie Michał Ostoja -Lniski i Przemysław Kurszewski którzy, podzielili się swoimi refleksjami dotyczącymi otaczającej ich rzeczywistości. Poproszony o wypowiedź burmistrz, mówił o przemianach społecznych, więzi regionalnej oraz procesach ekonomicznych, kształtujących przez ponad półtora wieku Czarną Wodę. Wśród głównych pytań lub też węzłowych problemów pojawiających się w trakcie spotkanie można wskazać na następujące:
- Jak wykorzystać dziedzictwo jako dźwignię rozwoju?
- Identyfikacja z Czarną Wodą.
- Czy jesteśmy ,,stąd”?
- Czy kultura może być mechanizmem rozwoju?
- Zakład, zbawienie czy uzależnienie?
- Czym jest kultura regionalna?
- Komu potrzebna jest kultura kociewska ( PRL – rugowanie tożsamości regionalnych, kreowanie poczucia tożsamościowego wstydu )?
- Jakie jest znaczenie tożsamości dla lokalnych społeczności?
- Kociewie Etnodesign i Walne Kociewskie Plachandry – tradycja w nowych szatach?
Cel projektu
Głównym celem projektu jest dokumentacja zmiany kulturowej w obszarze kultury tradycyjnej i ludowej w województwie pomorskim oraz wypracowanie teoretycznego modelu obserwowanych przemian. Badania empiryczne o zróżnicowanym, interdyscyplinarnym charakterze (socjologicznym, antropologicznym, etnograficznym) w sześciu różnorodnych pomorskich społecznościach o charakterze peryferyjnym. Oprócz działań stricte badawczych projekt zakłada przedsięwzięcia o charakterze animacyjnym i upowszechniającym, skupione wokół zjawisk i praktyk w obrębie kultury i ich kontekstu społecznego oraz zrealizowane przy bliskiej współpracy z lokalnymi partnerami.
Działania przygotowawcze
W 2018 roku zespół zrealizował działania przygotowawcze, czyli cztery spotkania warsztatowe z ekspertami zewnętrznymi oraz wywiady indywidualne z liderami i ludźmi kultury z różnych obszarów województwa pomorskiego. Działaniom tym towarzyszyła analiza danych zastanych, czyli przegląd literatury głownie socjologicznej i antropologicznej dotyczącej przede wszystkim powiązań pomiędzy kulturą ludową i tradycyjną a regionalną i narodową oraz związkami między obszarem kultury a rozwojem społeczno-gospodarczym. Dodatkowo analiza dotykała kwestii zróżnicowań w obrębie województwa służących wyłonieniu studiów przypadku. Etap przygotowawczy zakończyło wypracowanie narzędzi badawczych służących do dokumentacji zebranych materiałów oraz wyłonienie sześciu społeczności (rozumianych jako gminna wspólnota samorządowa) znajdujących się poza obszarem metropolitalnym, w których przeprowadzone będą badania.
Wybór społeczności i zjawisk w nich zachodzących, w których realizowano działania projektowe, nastąpił na podstawie zróżnicowanych kryteriów, przede wszystkim: historycznych, kulturowych, społecznych, ekonomicznych i fizjograficznych. Kryteria te odzwierciedlają zróżnicowanie społeczności pomorskich. Dlatego też do pogłębionych studiów wybrane zostały miejsca, które reprezentują pewne „typy idealne” pomorskich społeczności. Przy tak zróżnicowanym podziale badania terenowe przeprowadzone zostaną w: gminach wchodzących w skład ziem tzw. dawnych, ale jednak o zróżnicowanym typie kulturowym i etnicznym oraz gminach znajdujących się na terenie Ziem Odzyskanych i również zróżnicowanym profilu społeczno-kulturalnym oraz odmiennych tożsamościach.
Badania w terenie
Celem etapu głównych badań w terenie, przeprowadzonych w 2019 roku, było zebranie i uporządkowanie materiałów dokumentujących zjawiska i działania z obszaru kultury i dziedzictwa kulturowego. Dodatkowo badacze dokonali pogłębionego opisu badanych społeczności oraz mechanizmów wzajemnych relacji w obrębie kultury oraz relacji między kulturą a otoczeniem. Przeprowadzenie badań w zróżnicowanych środowiskach województwa pomorskiego ma pomóc w wyodrębnieniu i opisie elementów wspólnych dla przemian kultury tradycyjnej i ludowej, a także odmienności kulturowych, społecznych i tożsamościowych społeczności, w tym ich stopnia zakorzenienia, integracji i roli zasobów kulturowych.
Upowszechnianie i animacja
Rok 2020 poświęcony będzie działaniom upowszechniającym i animacyjnym. Ich efektem będzie między innymi publikacja naukowa podsumowująca główne prace projektowe. W jej ramach oprócz opisu sześciu studiów przypadków oraz syntetyzujących wniosków dotyczących zmian w obszarze kultury ludowej, tradycyjnej i regionalnej, znajdą się także rekomendacje dla zainteresowanych interesariuszy na poziomie regionalnym i lokalnym. Projekt popularyzowany będzie także w mediach regionalnych, w postaci esejów, wywiadów czy reportaży. Podsumowaniem całego przedsięwzięcia będzie dwudniowa konferencja, która oprócz prezentacji wyników badań oraz całego projektu da możliwość spotkań i dyskusji osób zainteresowanych przemianami i społeczną rolą kultury tradycyjnej, ludowej oraz regionalnej.
Tekst we fragmentach oparty o informacje zamieszczone na stronie:
https://wns.ug.edu.pl/centrum-kultury
